Verhalen

Duurzaamheid in de tuinen

6 minuten

Duurzaamheidsvragen

Paleis Het Loo vindt duurzaamheid belangrijk. Niet alleen binnen onze organisatie, ook voor de bezoekers en ons groene erfgoed. Vragen over energie, klimaatverandering en biodiversiteit zijn actueler dan ooit. Om alles voor de toekomst te kunnen bewaren, houden we ons bezig met klimaatverandering, biodiversiteit en ecologische bestrijding.

We werken volgens de BREEAM NL-systematiek. Dit is een internationaal instrument om de duurzaamheid van gebouwen te meten en te beoordelen. Onze ambitie is om in 2023 het duurzaamheidscertificaat BREEAM-NL In-Use certificaat te behalen.

Ecologisch beheer & biodiversiteit

De tuinen van Paleis Het Loo zijn groen, levend erfgoed en het onderhoud is veel werk. De tuin is bijna net zo groot als 13 voetbalvelden (6.5 ha). Met 15 vaste medewerkers en 34 vrijwilligers wordt al het werk verricht. Grasmaaien, snoeien, wieden, fonteinen schoonhouden en bloembollen en planten poten en verzorgen. Net zoals in de 17e eeuw.

Grasparterres
Leven en werken in een paleistuin
De tuindienst aan het werk

Maaien

‘Niet-maaien-in-mei’ - dat is een ecologische manier van terreinbeheer. Het gaat er hierbij om dat bloemen de kans krijgen om zaad te vormen, voordat er gemaaid wordt. Ook wordt bij ecologisch beheer in stroken gemaaid, zodat er altijd voldoende voedsel en schuilplekken zijn voor insecten.

Eigenlijk doet de tuindienst van Paleis Het Loo dit al decennia lang. In de tijd van Wilhelmina werd er pas gemaaid als de margrieten op het voorterrein waren uitgebloeid. Ook toen werd een aantal vlakken niet gemaaid. Voor het kappen van bomen werd altijd eerst met Wilhelmina overlegd. Een boom mocht pas gekapt worden als het met het oog op veiligheid écht niet anders kon. Dat is nu niet anders.

De voorvelden van Paleis Het Loo worden eind juni gemaaid. Het maaisel gaat naar de kinderboerderij van Apeldoorn. Het is namelijk schraal grasland, omdat het niet extra wordt bemest. Voor de dieren in de kinderboerderij, vaak bijgevoerd door bezoekers, is het goed dat het hooi niet teveel voedingstoffen bevat. Ze gaan dus eigenlijk met ons gras op dieet!

Maaien van het talud
Koffiefilters

Bestrijdingsmiddelen

Sinds 2014 werkt de tuindienst van Paleis Het Loo zonder chemische bestrijdingsmiddelen. In het begin was dit wennen, maar nu heeft de de tuindienst de biologische bestrijding goed in de vingers.

Wellicht heb je de koffiefilterzakjes gezien die hier en daar in planten hangen? In zo’n koffiezakje gaan 1-2 eetlepels eitjes van lieveheersbeestjes of andere insecten. Als de eitjes uitkomen, kruipen de larven uit het zakje en eten de luizen op. Zo blijft de plant gezond.

Onkruidbestrijding gaat met de hand, met stoom of met branden. Hiervoor hebben we speciale apparatuur.

Het gras van de gazons is een mengeling met klaver, madeliefjes, soms mos en hier en daar een paardenbloem. Best mooi, maar niet het streefbeeld van een 17e-eeuwse barokke tuin. Een glad, effen groen gazon was toen hét toonbeeld van het hebben van een kundige tuindienst. De tuindienst start in september een onderzoek naar mogelijke methodes voor een strakker gazon.

De gekapte eiken krijgen een tweede leven.

Klimaatverandering en de gekapte bomen

In 2021 is de monumentale bomenrij met oude eiken voor het paleis gekapt. Veel bomen waren in slechte staat. In 2020 viel een eik tegen een paleisvleugel en doorboorde het dak en een verdieping.

Uit onderzoek bleek dat een aantal jaren met natte lentes en droge zomers de conditie van de bomen ernstig had aangetast. De wortels waren sponsachtig en hadden niet langer de kracht om de bomen vast te houden.

Gelukkig kreeg een deel van het eikenhout een tweede leven. Het hout is omgetoverd tot de nieuwe vloer van de balzaal (het restaurant).

Nieuwe bomen langs de stallenlaan
Zonnepanelen op het CC NL

Zonnepanelen en bewaren

Zonnepanelen op een paleis, dat is lastig. Maar op het gloednieuwe depot CC NL (CollectieCentrum Nederland) in Amersfoort, kan het wel. Bij het ontwikkelen van het CC NL stond duurzaamheid voorop. Het CC NL is gecertificeerd volgens de BREEAM NL-systematiek. Het ontwerp is gewaardeerd met 5 sterren (‘outstanding’), de hoogst mogelijke score.

Het gebouw creëert zo veel mogelijk zelf het vereiste klimaat. Door de buitenmuren wel, maar de vloer niet te isoleren, creëren de warmte en koude van de onderliggende aardlaag een constante temperatuur van 12 tot 15 graden. Perfect voor de opslag van de collectie. Door middel van 2100 zonnepanelen op het dak produceert CC NL eigen energie. Regenwater wordt opgevangen en gebruikt voor de toiletten. Ook draagt het ontwerp van het landschap rondom het gebouw bij aan de ontwikkeling van de lokale flora en fauna.