De klewang van Diponegoro en de sabel van baron De Kock
In de verzameling van Paleis Het Loo bevindt zich een bijzondere sabel. De sabel heeft een Nederlandse greep en een Javaanse kling. Deze Nederlands-Indonesische sabel roept allerlei vragen op. Van wie is hij geweest? Hoe komt hij op Paleis Het Loo terecht? En wat gaat ermee gebeuren? Samen met specialisten van Museum Bronbeek heeft Paleis Het Loo onderzoek gedaan naar de sabel.
Oorlog op Java
Van juli 1825 tot maart 1830 werd op het Indonesische eiland Java een oorlog uitgevochten tussen het Nederlandse koloniale bestuur en de Javaanse bevolking. Daarbij vielen aan Javaanse zijde meer dan 200.000 doden, en aan Nederlandse zijde 15.000, waaronder 7.000 Indische soldaten. Leider van de oorlog tegen het Nederlandse bewind was prins Diponegoro (1785-1855), een zoon van de sultan van Yogjakarta. Het Nederlandsch-Indisch leger werd aangevoerd door luitenant-generaal Hendrik Merkus de Kock (1779-1845). Na felle strijd, waarbij Diponegoro steeds meer terrein verloor, werd de prins tijdens onderhandelingen in maart 1830 gevangengenomen en naar Makassar verbannen.
De sabel van baron De Kock
In 1974 gaf een nazaat van baron De Kock een sabel uit familiebezit in bruikleen aan het Museum van de Kanselarij der Nederlandse Orden. Twaalf jaar later, in 1986, werd het bruikleen omgezet in een schenking. Op dat moment was het Kanselarijmuseum onderdeel van Paleis Het Loo.
Volgens een beschrijving bestaat de sabel uit de kling van de klewang (een Indonesisch houwwapen) van Diponegoro. Baron De Kock had het oorspronkelijke gevest van de klewang vervangen door dat van een marinesabel. Zo kon hij de sabel zelf dragen. Net als drie generaties mannelijke nazaten-De Kock.
Het onderzoek
Uit het onderzoek van de sabel is gebleken dat de greep die van het marinesabel type 1843 is. De kling stamt uit midden- of west-Java en dateert uit de 19e eeuw of vroeger. Tijdens de strijd werden door Nederlandse troepen verschillende persoonlijke bezittingen van de prins buitgemaakt, waaronder klewangs en krissen. Een van de klewangs werd aan baron De Kock aangeboden.
Portret van Diponegoro, Carel Christiaan Antony Last, naar Adrianus Johannes Bik, 1835
(collectie Rijksmuseum, lithografie op chine collé)
Wat gaat er met de sabel gebeuren?
In 1973 werd Diponegoro bij presidentieel decreet tot held van de Republiek Indonesië verklaard. De Republiek Indonesië wil voorwerpen die aan prins Diponegoro hebben toebehoord, graag terugkrijgen. Daartoe dient een restitutieverzoek ingediend te worden. Op basis van een advies van de Commissie Koloniale Collectie besluit de Staatssecretaris van Cultuur en Media of de sabel wordt teruggegeven.
